Korleis lage tilgjengelegheitserklæring?

1 Kjennskap om krava til universell utforming

Er universell utforming av nettstader nytt for verksemda? Då må verksemda sette seg inn i krava først. Dette er den viktigaste jobben og som tek mest tid.

Bruk gjerne rettleiinga vår for å få oversikt over innhaldet i krava og kva dei betyr. Kjennskap til krava er ein føresetnad for å kunne opprette tilgjengelegheitserklæringa.

Nyttig informasjon og rettleiing

• Introduksjon til universell utforming
• E-læringskurs om universell utforming av nettinnhald
• Tips - Korleis jobbe med universell utforming av ikt
• WCAG 2.1-standarden
• Løysingsforslag for nettstader
• Løysingsforslag for krava i WCAG 2.1
• Dagens regelverk - Kva seier forskrifta?

2 Test nettstaden

Før verksemda kan fylle ut tilgjengelegheitserklæringa treng ein oppdatert informasjon om universell utforming. Det betyr at ein først må teste og vurdere nettstaden opp mot krava i regelverket.

Test av nettstaden kan gjerast internt eller med ekstern hjelp, eventuelt ein kombinasjon av begge deler. Eksterne kan vere leverandør eller konsulent.

NB! Det er ikkje krav om tilgjengelegheitserklæring for appar innan 1. februar 2023. Det kjem seinare.

Omfanget av testinga

Nettstaden skal testast og vurderast mot alle dei 47 minstekrava i regelverket.

• 35 krav i WCAG 2.0
• 12 krav i WCAG 2.1

Verksemda skal svare på eit fast sett med spørsmål for kvart krav. Sjå oppsettet under Spørsmål i tilgjengelegheitserklæringa.

Det er verksemda som avgjer omfanget av testen, for eksempel kva prosessar som skal inngå, og kva og kor mange enkeltsider som skal testast. Regelverket har ikkje føringar for dette. Testinga skal sette verksemda i stand til å ta stilling til om krava er oppfylt eller ikkje.

Verksemda bør teste

• ulike sidetypar (malar), inkludert startsida
• ulike innhaldstypar, for eksempel bilde og grafikk, tabellar, skjema, overskrifter, lyd og video, dokument, lenker, innhald som blinkar eller bevegar seg
• koding, navigasjon, tastaturnavigasjon, styring av lyd, kontrast, språk, bruk av farge
• viktig funksjonalitet, for eksempel sider som er ofte brukt

Tidsbruk

Første gong verksemda skal få opp resultat for alle krav, er det ein omfattande jobb. Kor stor jobben er vert påverka av kompetanse og kor god oversikt ein har frå før.

Det er viktig å sette av tid og ressursar til arbeidet. Vi kan ikkje estimere tidsbruk, for det vil variere frå verksemd til verksemd.

Testing skjer på ulike måtar, og den som testar kan bruke støtteverktøy. Med dagens teknologi er det berre delar av krava som let seg teste automatisk, og det er nødvendig å kombinere med semiautomatisk eller manuell testing.

Informasjon og tips om testing

• Tilsynets tolking av krava med testreglar
• Sjekk nettstaden din sjølv
• Verktøy for uu-testing

• WCAG-sjekkliste for utfylling av tilgjengelegheitserklæring

Tilsynet utfører ikkje testing for verksemda i samband med tilgjengelegheitserklæring. Verksemda må sjølv sørge for nødvendig testing.

I marknaden er det mange som tilbyr både testing av universell utforming, opplæring og kurs. Tilsynet kan ikkje tilrå bestemte verksemder til eit slikt oppdrag.

3 Tilgang og innlogging for tilgjengelegheitserklæring

Løysinga uustatus.no blei 3. oktober open for pålogging.

Offentlege verksemder har i løpet av oktober fått påloggingsinformasjon med PIN-kode. Private verksemder skal ikkje ha tilgjengelegheitserklæring, og har derfor ikkje tilgang til løysinga.

Informasjon om innlogging blei send til leiar av verksemdene i offentleg sektor, anten via eFormidling eller på e-post.

Innlogging skjer i to trinn:

• Du blir sendt til ID-porten, og identifiserer deg først med eigen eID, for eksempel BankID.
• Deretter loggar du deg inn med verksemda sitt organisasjonsnummer og PIN-kode, som verksemda får tilsendt.

Verksemder i offentleg sektor som ikkje har fått tilgang

Ei verksemd som meiner ein er offentleg sektor og har minst ein nettstad som er omfatta av regelverket, men likevel ikkje har fått informasjon, kontaktar Digdir på e-post post@uutilsynet.no. På grunn av stor pågang kan de oppleve litt ventetid før de får svar på e-post.

Dersom verksemda meiner dei ikkje er del av offentleg sektor

Det er berre verksemder i offentleg sektor som skal ha tilgjengelegheitserklæring. Dersom ei privat verksemd har fått melding om tilgjengelegheitserklæring, er det viktig at verksemda gir beskjed til tilsynet ved å svare "Nei" på spørsmålet om verksemda er del av offentleg sektor, ved innlogging.

Dersom verksemda har svara feil på om dei kan reknast som del av offentleg sektor

Dersom verksemda har lagra feil svar på dette spørsmålet ved første innlogging i løysinga, eller i ettertid har funne ut at de ikkje er del av offentleg sektor, kan de ikkje endre svaret sjølv. De må då sende e-post til post@uutilsynet.no for å få endra svar i løysinga.

4 Fyll ut skjemaet for tilgjengelegheitserklæring

Skjemaet har ikkje responsivt design. Vi anbefaler at den som fyller ut skjemaet bruker PC. Det er mindre eigna å fylle ut på mindre skjermar som nettbrett eller mobil.

Tidsbruk

Tidsbruk er avhengig av kor grundige førebuingar verksemda har gjort, kjennskap til krava og om det er mange brot på regelverket som krev grunngjeving.

Vi kan ikkje estimere eksakt, men reknar med at det tek inntil eitt dagsverk å fylle ut informasjonen i skjemaet, når det vert gjort første gong. Føresetnaden er at ein har testa og vurdert nettstaden i forkant. WCAG-sjekklista til Uu-tilsynet er eit verktøy som kan nyttast til dette arbeidet.

Å endre på ei ferdig tilgjengelegheitserklæring går vesentleg raskare. Etter at du som verksemd har oppretta erklæringa for første gong, skal du oppdatere minst ein gong i året.

Informasjonen blir synleg i ferdig erklæring

All informasjon verksemda fyller ut i skjemaet vert synleg i den ferdige tilgjengelegheitserklæringa ein publiserer. Derfor er det viktig å gi rette opplysningar og å vere bevisst på korleis ein svarer på spørsmåla.

Automatisk lagring

Informasjonen i skjemaet vert lagra automatisk når du trykker på neste.

Tilgjengelegheitserklæringa er eit utkast fram til du har stadfesta informasjonen og produsert den.

Stega i utfyllinga av tilgjengelegheitserklæringa

Følgjande steg er med i tilgjengelegheitserklæringa:

Å velje type ikt-løysing

Det første verksemda gjer er å velje kva type ikt-løysing ein lagar erklæring for. Det er ikkje krav om tilgjengelegheitserklæring for app innan 1. februar 2023. Derfor er det per i dag ikkje mogleg å velje app i dette steget.

A. Om nettstaden

Steg A gjeld overordna informasjon om nettstaden og grunnlaget for testing.

B. Vurdering av nettstaden

I steg B fyller verksemda ut resultat frå testinga, grunngir brot på kravet og viser til eventuelle tilgjengelege alternativ.

Spørsmålsoppsettet og eksempel er likt for alle krav. Vi tilrår at verksemda gjer testinga først, før ein går vidare til steg B. Det er uansett mogleg å lagre eit utkast som ein fullfører seinare.

C. Om tilbakemeldingsfunksjonen

I steg C oppgir verksemda korleis brukaren kan kontakte dei for å gi tilbakemelding om universell utforming (tilbakemeldingsfunksjon). Det kan vere på e-post, digitalt skjema eller telefon.

D. Arbeid med uu av ikt

I steg D kan verksemda gi informasjon om arbeid med universell utforming av ikt. Dette steget er frivillig.

E. Oppsummering

I steg E får verksemda ei oppsummering av informasjonen som er fylt ut i skjemaet og høve til å kvalitetssikre opplysningar, gjere endringar og rette opp eventuelle manglar. I dette steget stadfestar verksemda at informasjonen i skjemaet er riktig.

F. Produser tilgjengelegheitserklæring

I steg F blir ferdig tilgjengelegheitserklæring produsert. Det blir generert ein URL. Det er denne URL‘en verksemda publiserer på nettstaden.

5 Publiser tilgjengelegheitserklæringa

Etter at verksemda har produsert tilgjengelegheitserklæringa, vert det oppretta ei lenke. Verksemda skal deretter publisere lenka på nettstaden. Tilgjengelegheitserklæringa skal vere enkel for sluttbrukaren å finne.

Følgande skal til for at tilgjengelegheitserklæringa er publisert:

• Lenka skal ligge på framsida på nettstaden den gjeld for, helst i botnteksten.
• Lenketeksten skal vere Tilgjengelegheitserklæring (nynorsk) eller Tilgjengelighetserklæring (bokmål).
• Lenka fører til tilgjengelegheitserklæringa som er produsert via løysinga til Digdir for den aktuelle nettstaden.

Framsida er inngangssida som brukaren kjem til når ein besøker nettstaden utan å oppgi ei bestemt nettadresse. Det er også kalla forside, heimeside eller startside.

Dersom verksemda ikkje har høve til å legge lenka på framsida på nettstaden den gjeld for (til dømes tredjepartsløysingar), skal verksemda publisere lenka på ein av sine eigne nettstader. I dette tilfellet blir det opp til verksemda å avgjere kvar det blir best å legge lenka.

6 Oppdater tilgjengelegheitserklæringa

Verksemda kan når som helst logge inn og endre informasjon i tilgjengelegheitserklæringa.

Ein skal oppdatere tilgjengelegheitserklæringa minst éin gong i året, og etter større endringar på nettstaden.

Kva som er større endringar vil variere, men det omfattar for eksempel skifte av publiseringsløysing, større endringar av struktur eller visuell presentasjon, kjeldekode eller funksjonalitet som er felles for heile nettstaden.

Tilsvarande gjeld dersom innhaldet på nettstaden går frå å bryte krava til å vere i samsvar med krava eller omvendt. Eit eksempel er at mange videoopptak går frå å vere utan teksting, til å ha teksting.